نقش و اهمیت دست پرسنل و سطوح کم تماس و پرتماس /1 مجله میکرب شناسی پزشکی ایران سال 5 شماره 7 زمستان 1390 صفحه -14 22 نقش و اهمیت دست پرسنل و سطوح کم تماس و پرتماس بیمارستان در -1 شکل گیري و کنترل عفونتهاي بیمارستانی شیلا جلال پور 1 * روحا کسري کرمانشاهی 2 اشرف السادات نوحی 3 حمید زرکش اصفهانی 4 مدرس میکروب شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا و عضو باشگاه پژوهشگران جوان اصفهان.. shilla.jalalpoor@yahoo.com تلفن 03213243005 فکس 03213232701 2- استاد گروه آموزشی زیست شناسی دانشکده علوم پایه دانشگاه الزهرا(تهران). تهران. 3- استاد گروه آموزشی زیست شناسی دانشکده علوم دانشگاه تهران. تهران. 4- استادیار گروه آموزشی زیست شناسی دانشکده علوم دانشگاه اصفهان. اصفهان. نویسنده مسي ول: شیلا جلال پور تلفن 09133264102 چکیده : عفونت بیمارستانی یا عفونتهاي اکتسابی در بیمارستان به عفونتی اطلاق میشود که در زمان بستري شدن در بیمارستان ایجاد شود عفونت بیمارستانی در هنگام پذیرش در بیمار وجود ندارد و در حالت کمون نیز نمیباشد. عفونتهاي بیمارستانی ازجمله مهمترین معضلات تمامی کشورها محسوب میگردند. در بیمارستان ها بیماران عفونی و بیمارانی که از شانس بالایی براي کسب عفونت برخوردار هستند حضور دارند و بیماران مبتلا به عفونت یا حاملین اورگانیسم هاي بیماري زا منابع بالقوه اي براي انتقال و انتشار عفونت به سایر بیماران و پرسنل بیمارستان محسوب می گردند. دست پرسنل و سطوح بیمارستان در ایجاد و کنترل عفونتهاي بیمارستانی حاي ز اهمیت می باشند. روش کار :مقالات مرتبط با اهمیت دست پرسنل و سطوح بیمارستان در عفونتهاي بیمارستانی از مقالات Pubmed Elsevier Science و Yahoo از سال 1995 تا 2010 استخراج گردید. براي این کار کلمات سطوح بیمارستان دست پرسنل عفونت بیمارستانی و کنترل عفونت واژه هایی بودند که جستجو شدند. نتایج: در ارتباط با اهمیت دست پرسنل و سطوح بیمارستان در عفونتهاي بیمارستانی در تمامی مقالات پژوهشی و مروري مشابه انجام گرفته اتفاق نظر وجود دارد که کنترل تراکم باکتریها در منابع مزبور منجر به کاهش و کنترل انتقال و انتشار باکتریها در بیمارستان و در نهایت عفونتهاي بیمارستانی میگردد. بحث: سطوح بیمارستان منابع بالقوه اي جهت حفظ و نگهداري باکتریهاي بیماریزا محسوب میشوند و نقش موثري در چرخه عفونت بعهده دارند باکتریهاي موجود بر سطوح از توان انتشار محدودي برخوردار هستند و در صورت وجود یک عامل انتقال دهنده مناسب در بیمارستان منتشر میگردند. دست پرسنل بیمارستان بیشترین تماس را با سطوح بویژه سطوح پر تماس دارد و مهمترین عامل انتقال و انتشار باکتریها در بیمارستان محسوب میگردند. ارتقاء بهداشت دست پرسنل و سطوح بیمارستان مهمترین ابزار کنترل عفونتهاي بیمارستانی بشمار می روند. کلمات کلیدي: سطوح بیمارستان دست پرسنل عفونت بیمارستانی کنترل عفونت
نقش و اهمیت دست پرسنل و سطوح کم تماس و پرتماس /15 مقدمه: عفونت بیمارستانی به عفونتی اطلاق میشود که در زمان بستري شدن در بیمارستان ایجاد شود و بیمار عامل عفونت زا را از محیط بیمارستان کسب نماید عفونت بیمارستانی در هنگام پذیرش در بیمار وجود ندارد و در حالت کمون نیز نمیباشد و حداقل 48 ساعت پس از بستري شدن آشکار میشود البته ممکن است عفونت پس از ترخیص بیمار نیز ظاهر گردد علاوه بر این عفونتهایی که پرسنل در محیط بیمارستان اکتساب می نمایند نیز عفونت بیمارستانی نامیده میشود (1-5). عفونتهاي بیمارستانی علاوه بر اینکه توازن منابع اختصاص یافته را براي مراقبتهاي اولیه و ثانویه بر هم می زند بلکه باعث معطوف نمودن منابع مورد نیاز به سمت مدیریت کنترل عفونت در مراکز بهداشتی درمانی می شود. عفونتهاي بیمارستانی در تمام کشورهاي دنیا اعم از درحال توسعه و توسعه یافته تاثیرگذار بوده و یکی از معضلات اساسی مراکز بهداشتی درمانی می باشند. عفونتهاي بیمارستانی باعث ایجاد استرسهاي روحی ناتوانی از کارافتادگی و کاهش کیفیت زندگی در بیماران می گردد. بررسی ها مشخص کرده است عفونتهاي بیمارستانی یکی از دلایل اصلی مرگ و میر در تمامی کشورها بوده (6 7) و منجر به طولانی مدت شدن اقامت بیماران در بیمارستان می گردد (8-11) و هزینه هاي زیادي را بر بیمار و سیستم بهداشت و درمان تحمیل می نماید (12 13). با وجود پیشرفت در بهداشت عمومی و مراقبتهاي پزشکی عفونتهاي بیمارستانی همچنان در بیماران بستري ایجاد می شوند و حتی ممکن است پرسنل بیمارستان را نیز گرفتار نمایند. فاکتورهاي متعددي عفونت را در میان بیماران بستري ترویج می نمایند براي مثال افزایش سن بیماران افزایش بیماریهاي مزمن در میان آنها و استفاده زیاد از روشهاي تشخیصی درمانی تهاجمی که خود بالقوه ایجاد کننده عفونت می باشند انتشار باکتریهاي مقاوم به دارو در میان جمعیت ساکن در بیمارستان ها عدم رعایت صحیح اصول بهداشت فردي و عمومی در بیمارستان ها را می توان از عوامل عمده این موضوع دانست (1-5). نظر به شیوع روز افزون عفونت هاي بیمارستانی و هم چنین انتشار عفونت هاي بیمارستانی مقاوم در برابر آنتی بیوتیک ها و با توجه به این نکته که دست پرسنل بیمارستان و سطوح کم تماس و پرتماس بیمارستان از جمله ارکان زنجیره عفونت محسوب می گردند این مطالعه با هدف بررسی و مطالعه اهمیت و نقش دست پرسنل و سطوح بیمارستان در عفونت هاي بیمارستانی انجام گرفت. روش کار: مقالات مرتبط با اهمیت دست پرسنل و سطوح بیمارستان در عفونتهاي بیمارستانی از مقالات Elsevier Pubmed Science و Yahoo از سال 1995 تا 2010 استخراج گردید. براي این کار کلمات سطوح بیمارستان پرسنل عفونت بیمارستانی و کنترل عفونت بودند که جستجو شدند. نتایج: دست واژه هایی بیماران در طول مدت اقامت در بیمارستان در معرض انواع میکروارگانیسم ها قرار میگیرند. تماس بین بیمار و میکروارگانیسم ضرورتا باعث ایجاد بیماري در خود فرد نمی شود بلکه سایر فاکتورهاي موثر از قبیل نوع و فراوانی عفونتهاي بیمارستانی در این قضیه نقش دارند. شانس ابتلا به عفونت بیمارستانی بستگی به ویژگی هاي میکروارگانیسم از قبیل مقاومت به داروهاي ضد میکروبی عوامل حدت میکروارگانیسم و تعداد عامل عفونی دارد. تعداد زیادي از باکتري ها ویروس ها قارچ ها و انگل ها باعث ایجاد عفونت بیمارستانی میشوند( 4 14 ). عفونت ممکن است توسط میکروارگانیسم هاي موجود در سایر اشخاص در بیمارستان (عفونت متقاطع) یا از فلور خود بیمار کسب شده باشند بعضی ارگانیسم ها ممکن است از طریق اشیاء غیر زنده یا موادي که توسط منابع دیگر انسانی (عفونت محیطی ( آلوده شده اند کسب شوند. (14 4) طبق آمار منتشره از طرف سازمان بهداشت جهانی (WHO) در طی یک بررسی روي 55 بیمارستان از 14 کشور دنیا به نمایندگی از چهار ناحیە تحت پوشش WHO (اروپا شرق مدیترانه آسیاي جنوب شرقی و
١٦ /مجله میکرب شناسی پزشکی ایران (سال 5 شماره 7 زمستان 1390 ) شیلا جلال پور و همکاران منطقه غرب اقیانوس آرام) مشخص گرده است بیشترین میزان عفونتهاي بیمارستانی در بیمارستان هاي شرق مدیترانه و آسیاي جنوب شرقی به ترتیب با شیوع %11/8 و %10 و کمترین میزان عفونت در منطقه غرب اقیانوس آرام و اروپا به ترتیب با فراوانی %9 و %7/7 مشاهده شده است بر اساس مطالعات این سازمان در سال 2005 بیش از 1/4 میلیون نفر از مردم دنیا از عوارض عفونتهاي بیمارستانی رنج میبرند و میزان مرگ و میر ناشی از انواع عفونتهاي بیمارستانی %71-%14 متغیر می باشد (4). باکتریهاي عامل عفونتهاي بیمارستانی بر اساس بررسی هاي انجام گرفته در خصوص باکتریهاي عامل عفونتهاي بیمارستانی در سالیان متمادي مشخص گردیده است به طور متناوب انواعی از کوکسی هاي گرم مثبت و باسیل هاي گرم منفی عامل اصلی ایجاد عفونتهاي بیمارستانی بوده اند نگاهی به تاریخچه باکتریهاي پاتوژن عامل عفونتهاي بیمارستانی مشخص کرده است از سال 1900 تا به مدت 50 تا 60 سال کوکسی هاي گرم مثبت به ویژه گونه هاي استرپتوکوکوس و استافیلوکوکوس اوري وس در دهه 1970 باسیل هاي گرم منفی به ویژه سودوموناس آي روجینوزا و اعضاء خانواده انتروباکتریاسه و در دهه 1990 1996 استافیلوکوکوس اوري وس استافیلوکوکوس هاي کواگولاز منفی گونه هاي انتروکوکوس اعضاء خانوداه انتروباکتریاسه اشرشیاکلی کلبسیلا پنومونیه گونه هاي انتروباکتر و سودوموناس آي روجینوز عمده ترین باکتریهاي ایجاد کننده عفونتهاي بیمارستانی بوده اند و از سال 1996 به بعد استافیلوکوکوس اوري وس استافیلوکوکوس هاي کواگولاز منفی گونه هاي انتروکوکوس و اعضاء خانواده انتروباکتریاسه باکتریهاي عمده ایجاد بیمارستانی بوده اند (15). کننده عفونتهاي سازمان جهانی بهداشت بیمارستان را محلی معرفی می کند که در آن بر سلامت بیشتر بیماران تکیه میشود بنابراین تراکم باکتریها در بیمارستان باید به دقت کنترل شود زیرا بنابر شرایط حاکم بر بیمارستان (تردد زیاد افراد حضور بیماران عفونی و... ( باکتريها به سرعت در آنجا منتشر میشوند و در نتیجه این امر عفونتهاي بیمارستانی به وقوع می پیوندد (16 4). میکرارگانیسم ها به تعداد زیاد در اغلب محیط هاي زیستی و غیر زیستی یافت می شوند اما حضور آنها در دست پرسنل و سطوح بیمارستانی بنابر نقش سطوح و دست پرسنل در ایجاد عفونتهاي بیمارستانی از اهمیت ویژه اي برخوردار می باشد (17). براي ایجاد عفونتهاي بیمارستانی وجود چند شاخصه ضروري می باشد از جمله این شاخصه ها عبارتند از وجود سطوحی که توانایی حفظ و نگه داري باکتریها را دارا باشند و حضور یک عامل انتقال دهنده باکتریها از روي سطوح به بیماران بستري در بیمارستان.(17) اهمیت دست پرسنل در ایجاد عفونتهاي بیمارستانی دست پرسنل بیمارستان بیشترین تماس را بیمارستان بویژه سطوح پرتماس سطوح با ابزار پزشکی و بدن بیماران دارد و مهم ترین عامل انتقال و انتشار باکتریها در بیمارستان محسوب می گردند. فلور باکتریایی پوست در مناطق مختلف بدن واجد مقادیر مختلفی از باکتریهاي هوازي میباشد به طور مثال 10 1 6 CFU/cm 2 باکتري روي پوست سر 10 5 5 CFU/cm 2 باکتري روي پوست زیر بغل 10 4 4 CFU/cm 2 باکتري روي پوست شکم و 10 1 4 CFU/cm 2 باکتري روي پوست آرنج وجود دارد تعداد باکتریهاي روي دست پرسنل مراکز درمانی در محدوده CFU/cm 2-4/6 10 6 3/9 10 4 قرار دارد.(16) فلور باکتریایی موجود روي پوست دست به 2 دسته طبقه بندي میشوند: 1- فلورگذرا و 2 - فلور پایدار فلور گذرا عبارتند از باکتریهاي کلونیزه شده در لایه هاي سطحی پوست فلورگذرا بواسطە مصرف دست شویههاي معمولی به سهولت از سطح پوست حذف میشوند این باکتريها معمولا به دنبال تماس مستقیم دست پرسنل با بیماران یا سطوح آلودة محیطی به دست پرسنل انتقال داده میشوند ذکر این نکته حاي ز اهمیت میباشد که میان عفونتهاي بیمارستانی و فلورگذرا ارتباط وجود دارد (16). فلور پایدار عبارتند از باکتریهاي کلونیزه شده در لایههاي عمقی پوست فلور پایدار در برابر عوامل حذف کننده سطحی مقاومت نشان میدهند از جمله باکتریهاي فلور پایدار میتوان به استافیلوکوکوس هاي کواگولاز منفی و دیفتروي یدها اشاره
نقش و اهمیت دست پرسنل و سطوح کم تماس و پرتماس /١٧ کرد میان عفونتهاي بیمارستانی و فلور پایدار ارتباط محسوسی وجود ندارد (16). براي انتقال ارگانیسمهاي منتشر در محیط به میزبان و ایجاد عفونت حضور 5 فاکتور ضروري میباشد فاکتورهاي مزبور در زنجیرهاي تحت عنوان زنجیرة عفونت مورد بررسی قرار میگیرند که عبارتند از: تعداد ارگانیسمهاي پاتوژن انتقال یافته به میزبان مجهز بودن ارگانیسمهاي پاتوژن به عوامل ویرولانس حضور یک میزبان حساس روش مناسبی جهت انتقال تعداد کافی ارگانیسم از منبع آلوده به میزبان و انتقال میکروارگانیسمها به مناطق خاصی از بدن میزبان (17). اهمیت سطوح بیمارستان در ایجاد عفونتهاي بیمارستانی سطوح بیمارستانی از توان بالقوه اي براي حفظ و نگهداري باکتریهاي بیماري زا و مقاوم در برابر آنتی بیوتیک ها در بیمارستان برخوردار می باشند (4 17). سطوح بیمارستانی به طور کلی به دو دسته تقسیم میشوند: سطوح پرتماس که عبارتند از سطوحی که دست با آنها زیاد در تماس میباشد از جمله دستگیرة در تختهاي متحرك سوي یچ لبە پردهها دیوارههاي اطراف دستشویی میز کامپیوتر میز کنار تخت... و سطوح کم تماس که عبارتند از سطوحی که دست با آنها کمتر در تماس میباشد از جمله سقف و کف اتاق (17 4). بنابر نقش و اهمیت باکتریهاي موجود بر سطوح نمونه برداري محیطی در بیمارستان از اهمیت ویژه اي برخوردار می باشد از جمله دلایل این امر عبارتند از بررسیهاي اپیدمیولوژیکی بررسی انتشار باکتريهاي پاتوژن و مقاوم در برابر چند دارو در سطوح بیمارستان بررسی توان و کارآمدي انواع محیط ها به عنوان بستري جهت حفظ و نگهداري باکتریهاي پاتوژن بررسی توان حیاتی میکرارگانیسمها روي سطوح و شناسایی منابع و سطوح آلودة محیطی در زمان شیوع بیماریهاي عفونی (18 17). انتشار باکتریها در بیمارستان باکتریهاي موجود در محیط به خودي خود از توان انتشار و انتقال محدودي در بیمارستان برخوردار میباشند و پرسنل بیمارستان خصوصا از طریق دستهاي خود باعث تکمیل زنجیرة عفونت و انتشار باکتریها در محیط و بیماران بستري در بیمارستان میگردند بنابر اهمیت و نقش دست پرسنل در عفونتهاي بیمارستانی مدرن توسط Ignaz Semmelweis مبحث کنترل عفونت در معناي در سال 1840 در پی اثبات اهمیت بهداشت دست پرسنل بیمارستان در کنترل عفونتهاي بیمارستانی مطرح گردیده است (15 4). انتقال میکرارگانیسمها در بیمارستان با 2 روش کلی انجام میگیرد : انتقال مستقیم میکرارگانیسمها که عبارت است از انتقال میکرارگانیسمها از یک بیمار به بیمار دیگر و انتقال غیرمستقیم میکرارگانیسمهاي گذراي موجود روي دست پرسنل بیمارستان که بواسطه تماس با سطوح آلوده یا تماس با بیماران آلوده شدهاند (16 17). سطوح بیمارستان و دست پرسنل در انتقال و انتشار باکتریهاي مقاوم در برابر آنتی بیوتیک ها و گسترش عفونتهاي بیمارستانی نقش عمده اي دارند به این ترتیب که حفظ بهداشت فردي و به خصوص حفظ بهداشت دست پرسنل و آلودگی زدایی و ضدعفونی کردن سطوح بیمارستان به ویژه سطوح پرتماس منجر به کاهش و کنترل عفونتهاي بیمارستانی می گردد به این ترتیب که کنترل بهداشت دست پرسنل مراکز بهداشتی- درمانی مهم ترین عامل مهار انتشار باکتریهاي خطرناك و مقاومت آنتی بیوتیکی در بین پرسنل مراکز بهداشتی- درمانی می باشد به این ترتیب که با ارتقاء بهداشت دست پرسنل بیمارستان عفونتهاي بیمارستانی تا %40 کاهش می یابد توان حیاتی باکتریهاي عامل عفونتهاي دست پرسنل و سطوح بیمارستان استافیلوکوکوس اوري وس عامل عفونتهاي بیمارستانی.(19-21 ) بیمارستانی در عمده ترین باکتري گرم مثبت می باشد شیوع این (3 22). باکتري در میان سایر میکروبهاي عامل عفونتهاي بیمارستانی %11.1 تا %17.2 است.(3 23) فراوانی استافیلوکوکوس اوري وس روي دست بیمارستان %78.3 تا %10.5 می باشد پرسنل کلونیزاسیون این باکتري روي دست پزشکان با فراوانی %36 در مقایسه با دست پرستاران با فراوانی %18 از شیوع بیشتري برخوردار می باشد (3). بر اساس مطالعات انجام گرفته در ایران فراوانی گونه هاي استافیلوکوکوس روي دست پرسنل و سطوح بیمارستان به
١٨ /مجله میکرب شناسی پزشکی ایران (سال 5 شماره 7 زمستان 1390 ) شیلا جلال پور و همکاران ترتیب %35 و %55 روي سطوح بیمارستان و فراوانی استافیلوکوکوس اوري وس %6.7 بوده است (24 14). فراوانی استافیلوکوکوس اوري وس هاي مقاوم در برابر متی سیلین (MRSA) روي دست پرسنل بیمارستان بیش از %16.9 و فراوانی انتروکوکوس هاي وانکومایسین (VRE) بیش از %41 می باشد. (3). مقاوم در برابر استافیلوکوکوس اوري وس حداقل 150 دقیقه می تواند روي دست پوست توان حیاتی خود را حفظ نماید و انتروکوکسی هاي مقاوم در برابر وانکومایسین بیش از 60 دقیقه می توانند روي پوست دست و دستکش زنده بمانند (3). استافیلوکوکوس اوري وس و استافیلوکوکوس اوري وس هاي مقاوم دربرابر متی سیلین ممکن است تا 7 ماه روي سطوح زنده بمانند این در حالی است که سویه هاي وحشی در مقایسه با سویه هاي آزمایشگاهی از توان حیاتی بیشتري برخوردار می باشند. انتروکوکسی هاي مقاوم در برابر وانکومایسین ممکن است 4 ماه توان حیاتی خود را روي سطوح حفظ نمایند (3). اشرشیاکلی عمده ترین باکتري گرم منفی عامل عفونتهاي بیمارستانی است این باکتري شایع ترین باکتري عامل عفونت ادراري بشمار می رود.(25 3) توان حیاتی باکتریهاي گرم منفی روي سطوح بر حسب گونه باکتري تفاوت دارد اما عمدتا تا چند ماه می توانند روي سطوح زنده باقی بمانند. به طور کلی باکتریهاي گرم منفی روي سطوح در مقایسه با پوست انسان از توان حیاتی بیشتري برخوردار می باشند (3). عمدتا باکتریهاي گرم منفی 60 دقیقه یا بیشتر می توانند پوست روي دست زنده بمانند. دقیقه 90 تا اشرشیاکلی روي پوست دست و 120 دقیقه تا 16 ماه روي سطوح توان حیاتی خود را حفظ می نماید (26 27 3). گونه هاي کلبسیلا 120 دقیقه روي پوست دست و 120 دقیقه تا 30 ماه روي سطوح توان حیاتی خود را حفظ می نمایند (28 29 3). بر اساس مطالعات انجام گرفته در ایران فراوانی انتروباکتریاسه روي دست پرسنل و سطوح بیمارستان به ترتیب %5 و %9.8 بوده است (24 30). باکتریهاي مولد اسپور انتشار گسترده اي در بیمارستان دارند کلستریدیوم دیفیسل در مقایسه با سایر باکتریهاي مولد اسپور از شیوع قابل ملاحظه اي در عفونتهاي بیمارستانی برخوردار می باشد کلستریدیوم دیفیسل عامل %55 تا %15 اسهال هاي ناشی از مقاوم در برابر آنتی بیوتیک عفونتهاي بیمارستانی محسوب می گردد (31-33 3). سلول هاي رویشی کلستریدیوم دیفیسل حداقل 24 ساعت و اسپور باکتري بیش از 5 ماه توان حیاتی خود را روي سطوح حفظ می نماید (3). باسیلوس سري وس از جمله دیگر باکتري هاي اسپوردار و عامل عفونتهاي بیمارستانی بشمار می رود در زایشگاه ها %49 از نوزادان از طریق ناف با باسیلوس سري وس آلوده می شوند. فراوانی باسیلوس سري وس روي دست پرسنل بیمارستان %15 تا %37 گزارش گردیده است (3 34). بر اساس مطالعات انجام گرفته در ایران فراوانی گونه هاي باسیلوس روي دست پرسنل و سطوح بیمارستان به ترتیب %60 و %26.3 بوده است (24 30). بر اساس نتایج به دست آمده در مطالعات انجام گرفته در راستاي و بررسی و مقایسه اپیدمیولوژي باکتریها در بیمارستان گونه هاي باسیلوس و استافیلوکوکوس بیشترین اعضاء خانواده انتروباکتریاسه کمترین باکتریهاي جداسازي شده از سطوح و دست پرسنل بیمارستان را به خود اخصاص داده بودند این امر موي د تشابه الگوي انتشار باکتریها در دست پرسنل و سطوح بیمارستان و نقش باکتریهاي موجود بر منابع مزبور در آلودگی یکدیگر می (35-40). باشد از جمله پیامدهاي عدم کنترل تراکم باکتریها تسهیل انتقال ژن هاي القاکننده مقاومت آنتی بیوتیکی از سویه هاي مقاوم به سویه هاي حساس و در نتیجه شکل گیري سویه هاي مقاوم در برابر آنتی بیوتیکها می باشد انتقال سویه (41-43) هاي مقام در آنتی برابر بیوتیکها به بیماران بستري در بیمارستان منجر به افزایش عفونتهاي بیمارستانی مقاوم در برابر آنتی بیوتیکها می گردد.(44) کنترل انتشار بیمارستان و شکل گیري سویه هاي در مقاوم عفونتهاي بیمارستانی نه تنها براي افراد بستري و پرسنل بیمارستان بلکه براي سایر افراد اجتماع مضر و خطرآفرین می باشد زیرا بیماران پس از ترخیص از بیمارستان عامل
نقش و اهمیت دست پرسنل و سطوح کم تماس و پرتماس /١٩ انتقال و انتشار ارگانیسم هاي عامل بیماریهاي عفونی در جامعه محسوب می گردند (4). پیشنهاد می شود در راستاي کنترل تراکم باکتریها و به تبع آن کنترل ایجاد سویه هاي مقاوم در برابر آنتی بیوتیکها در بیمارستانها موارد زیر مورد توجه قرار گیرد: 1 -اعمال محدودیت براي ترددهاي غیر ضروري در بیمارستان که در نتیجه این امر از یک سو انتقال باکتریها از محیط خارج به داخل بیمارستان کاهش می یابد و از دیگر سو انتقال باکتریهاي مقاوم از بیمارستان به محیط خارج و در نهایت به جامعه کنترل می گردد 2 -استفاده از وسایل حفاظت فردي براي کنترل انتقال باکتریها از جمله جوراب کفش ماسک و لباس هاي یک بار مصرف براي افرادي که در بیمارستان تردد دارند به خصوص در بخش هاي عفونی 3 -استفاده از مواد ضدعفونی کننده و دست شویه هاي استاندارد و کارآمد براي ضدعفونی کردن سطوح و دست پرسنل 5 -آموزش روش استفاده کارآمد و مناسب از مواد ضد عفونی کننده و دست شویه ها به پرسنل بیمارستان 6- جداسازي بیماران بستري شده در بیمارستان به ویژه بیماران مبتلا به عفونتهاي مقاوم در برابر آنتی بیوتیک ها 7- تولید عوامل ضدمیکروبی جدید آنتیبیوتیکها دورههاي زمانی مختلف 8 ت- جویز مناسب و به موقع 9 -استفاده از چند نوع آنتیبیوتیک در 10 -استعمال آنتیبیوتیکهاي طبیعی 11 -پروفیلاکسی آنتی بیوتیکی و 12 -فعال تر شدن کمیته هاي کنترل عفونت در بیمارستانها (45 15-17). نتیجه گیري: در مراکز بهداشتی درمانی هم اشخاص مبتلا به عفونت و هم افرادي که از شانس زیادي براي ابتلا به عفونت برخوردا می باشند حضور دارند. بیماران عفونی شده با میکرارگانیسم هاي پاتوژن منابع بالقوه عفونت براي پرسنل و سایر بیماران محسوب می گردند. بیمارانی که در بیمارستان مبتلا به عفونت گردیده اند بعدا خود نیز منبع انتقال و انتشار عفونت می شوند. ازدحام در بیمارستان جابجایی بیماران از بخشی به بخش دیگر و تمرکز بیماران با حساسیت بالا به عفونت در یک مکان (نوزادان بخش سوختگی و بخش مراقبت هاي ویژه ( همه در ایجاد عفونتهاي بیمارستانی نقش به سزایی دارند. کنترل جمیعت باکتریها در کنترل عفونتهاي بیمارستانی مقاوم در برابر دارو از اهمیت ویژه اي برخوردار می باشد. انتقال باکتري هاي مقاوم از یک بیمار به بیمار دیگر در محیط بیمارستان ) انتقال عفونت بیمارستانی ( منجر به مضاعف کردن مساي ل و مشکلات مرتبط با عفونت هاي بیمارستانی و مقاومت در برابر داروهاي ضد میکروبی گردیده است و این امر می تواند منجر به آلودگی بیمارانی گردد که داروهاي ضد میکروبی دریافت نمی کنند (46). فاکتور کلیدي در به حداقل رساندن انتقالات افقی عفونت در داخل بیمارستان ها توجه دقیق به شیوه هاي کنترل عفونت و دستورالعمل هاي ساده کنترل عفونت مانند شستشوي دست پرسنل و حفظ بهداشت محیط بیمارستان می باشد (46). تشکر و قدردانی: مقاله مزبور بر اساس نتایج پایان نامه "بررسی تولید - لاکتاماز و نانو ساختار S-layer در برخی از باکتريهاي پاتوژن جداسازي شده از نمونههاي بالینی و محیطی بیمارستان" که به عنوان پایان نامه منتخب میکروب شناسی ایران در سال 1388 معرفی گردیده است نگاشته شده است. کمال تشکر و قدردانی خود را از مدیریت بیمارستان فوق تخصصی الزهرا مدیریت آزمایشگاه هاي تحقیقاتی دانشکده علوم دانشگاه اصفهان مدیریت بخش مجلات دانشگاه علوم پزشکی اصفهان کمیته کنترل عفونت بیمارستان الزهرا آقاي دکتر اردشیر طالبی آقاي دکتر مهرداد معمارزاده آقاي دکتر کامیار مصطفوي زاده آقاي سینا مباشري زاده آقاي فریبرز کیانپور آقاي محسن حسینی بالام خانم کبري مقصودي آقاي مهندس علی مهرابی و تمامی عزیزانی که در به ثمر رسیدن این پژوهش یاراي ما بودند اعلام می نمایم.
٢٠ /مجله میکرب شناسی پزشکی ایران (سال 5 شماره 7 زمستان 1390 ) شیلا جلال پور و همکاران 1-Raymond J, Aujard Y. European Study Group. Nosocomial Infections in Pediatric Patients: A European, Multicenter Prospective Study. Infect Cont Hosp Epidemiol.2000;21:260 63. 2-Stone P, Larson E, Kawar L. A systematic audit of economic evidence linking nosocomial infections and infection control interventions: 1990-2000. Americ J Infect Cont.2002;30:145-52. 3-Kampf G, Kramer A. Epidemiologic Background of Hand Hygiene and Evaluation of the Most Important Agents for Scrubs and Rubs. Clin Microbiol Rev. 2004;17(4):863-93. 4-Ducel G, Fabry j, Nicolle L,Girard R,Perraud M, Pruss A,Savey A. Prevention of hospital-acquired infections, A practical guide, Department of Communicable Disease, Surveillance and Response, Editors;, 2nd edition, Available at WHO/CDS/CSR/EPH/ 2002.12. 5-Johnson L. Hand Hygiene Guideline From the Centers for Disease Control and Prevention.P.A.C.E. APPROVED.11/2006;Ver 5.10:6-7. 6-Astagneau P, Rioux C, Golliot F, Brucker G. Morbidity and mortality associated with surgical site infections: results from the 1997 1999 INCISO surveillance. J Hosp Infect. 2001;48:267-274. 7-Garcia M, Lardelli C, Jimenez M, Bueno C, Luna-del-Castillo J.D, Galvez-Vargas R. Proportion of hospital deaths potentially attributable to nosocomial infections. Infect Control Hosp Epidemiol. 2001;22:708 714. 8-Foxman, B. Epidemiology of urinary tract infections: incidence, morbidity, and economic costs. Am J Med.2002; 113:5S 13S. 9-Olaechea P. M., Ulibarrena M.A, lvarez- Lerma F.A, Insausti J, Palomar M. Factors related to hospital stay among patients with nosocomial infection acquired in the intensive care unit. Infect. Control Hosp Epidemiol.2003; 24:207 213. 10-Piednoir E., Bessaci K, Bureau-Chalot F, Sabouraudm P, Brodard V, Andreoletti L, Bajolet O. Economic impact of healthcareassociated rotavirus infection in a paediatric hospital J Hosp Infect.2003;55:190 195. فهرست منابع: 11-Whitehouse J.D.,Friedman D, Kirkland K.B,Richardson W.J, Sexton D.J. The impact of surgical-site infections following orthopedic surgery at a community hospital and a university hospital: adverse quality of life, excess length of stay, and extra costs. Infect. Control Hosp Epidemiol.2002; 23:183 189. 12-Hollenbeak C.S, Murphy D, Dunagan W.C, Fraser V.J. Nonrandom selection and the attributable cost of surgical-site infections. Infect Control Hosp Epidemiol. 2002;23:177-182. 13-Orsi G.B., Di Stefano L,Noah N. Hospital-acquired, laboratory- confirmed bloodstream infection: increased hospital stay and direct costs.infect Control Hosp Epidemiol. 2002; 23:190 197. 14-Jalalpoor Sh, Kasra Kermanshahi R, Noohi A, Zarkesh H. Study of -lactamase and S-layer Production in some of Isolated Pathogen Bacteria From Clinical and Environmental Hospital Samples. MSc thesis,iran, Tehran, Islamic Azad University Science and Research Branch Tehran.1386. 15-Weinstein A. Nosocomial Infection Update. Emerg Infect Dis. 1998;4(3). 16-Boyce J.M,Pittet D. Guideline for Hand Hygiene in Health-Care Settings. Recommendations of the Healthcare Infection Control Practices Advisory Committee and the HICPAC/SHEA/APIC/ IDSA Hand Hygiene Task Force. 2002;51/RR-16. 17-Sehulster L, Raymond Y,W. Guidelines for Environmental Infection Control in Health-Care Facilities. U.S. Department of Health and Human Services Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 2003,Atlanta GA 30333. 18-Raka L, Zoutman D, Mulliqi G, Krasniqi S,Dedushaj I,Raka N. Prevalence of Nosocomial Infections in High-Risk Units in the University Clinical Center of Kosova. infect cont and hosp epidemiol.2006;27(4). 19-Pratt R J.The epic project: Developing national evidence-based guidelines for preventing healthcare associated infections, Phase I: Guidelines for preventing hospitalacquired infections. J Hosp Infect. 2001;47(Supplement):S3 S4.
نقش و اهمیت دست پرسنل و سطوح کم تماس و پرتماس /٢١ 20-Hand Hygiene Products from Medline. Medline Industries, Inc. All rights reserved. Medline is a registered trademark of Medline Industries, Inc.1-800-MEDLINE (633-5463).2005. Available at: www.medline.com. 21-Didier P, Hugonnet S, Harbarth S, Mourouga P. Effectiveness of a hospitalwide programme to improve compliance with hand hygiene. The Lancet. 2000;35:1307-11. 22-Steinbrecher E, Sohr D, Nassauer A, Daschner F, Ruden H, Gastmeier P. Die haufigsten Erreger bel Intensiv patienten mit noskomialen Infektionen. Chemother J. 2000; 9:179 183. 23-Kampf G, Ostermeyer C. Interlaboratory reproducibility of the EN 1500 reference hand disinfection. J Hosp Infect. 2003; 53:304 306. 24-Jalalpoor Sh,Kasra Kermanshahi R, Nouhi A.S, Zarkesh Esfahani. Survey Frequence of β-lactamase Enzyme and Antibiotic Sensitivity Pattern in Isolated Pathogen Bacteria from Low and High Hospital Contact Surfaces.Pajuhandeh J.1389;15(2):77-82. 25-Kim J.M., Park E.S, Jeong J.S, Kim K, Kim J.M, Oh H.S, Yoon S.W, Chang H.S. Multicenter surveillance study for nosocomial infections in major hospitals in Korea. Nosocomial infection surveillance committee of the Korean Society for Nosocomial Infection Control. Am. J Infect Control. 2000;28:454 458. 26-Maule A. Survival of verocytotoxigenic Escherichia coli O157 in soil, water and on surfaces. Symp Seri. (Soci. Appl. Microbiol.) 2000;29:71S 78S. 27-Neely A.N. A survey of gram-negative bacteria survival on hospital fabrics and plastics. J Burn Care and Rehabil. 2000;21:523 527. 28-Fryklund B,Tullus K,Burman L.G. Survival on skin and surfaces of epidemic and non-epidemic strains of enterobacteria from neonatal special care units. J Hosp Infect.1995;29:201 208. 29-Neely A.N. A survey of gram-negative bacteria survival on hospital fabrics and plastics. J Burn Care and Rehabil.2000; 21:523 527. 31-Miller M A, Hyland M, Ofner-Agostini M, Gourdeau, shak. Morbidity, mortality, and healthcare burden of nosocomial Clostridium difficile-associated diarrhea in Canadian hospitals. Infect Control Hosp Epidemiol.2002;23:137-140. 32-Urban E.A, Tusnadi, Terhes G, Nagy E. Prevalence of gastrointestinal disease caused by Clostridium difficile in a university hospital in Hungary.J Hosp Infect.2002;51:175-178. 33-Wistrom J, Norrby S.R, Myhre E.B, Eriksson S, Granstrom G, Lagergren L, Englund G, Nord C.E.Frequency of antibiotic-associated diarrhoea in 2462 antibiotic-treated hospitalized patients: a prospective study. J Antimicrob Chemother. 2001;47:43 50. 34-Van der Zwet W.C, Parlevliet G.A., Savelkoul P.H,Stoof J, Kaiser A.M, Van Furth A.M. Outbreak of Bacillus cereus infections in a neonatal intensive care unit traced to balloons used in manual ventilation. J Clin Microbiol.2000; 38:4131 4136. 35-Jalalpoor Sh, Kasra Kermanshahi R, Nouhi A.S, Zarkesh Esfahani. Survey and Comparative Bacterial Spread Pattern in Staff Hands and High and Low Contact Hospital Surfaces. Third Iranian Congress of Clinical Microbiology; Iran, shiraz.2009:184. 36-Jalalpoor Sh, Kasra Kermanshahi R, Nouhi A.S, Zarkesh Esfahani. Survey Frequence beta Lactamase in Bacterial Isolated of Staff Hands.2 nd International Biology Congress. Iran,Tehran. 1386:38. 37-Jalalpoor Sh, Kasra Kermanshahi R, Nouhi A.S, Zarkesh Esfahani. Study to Spreading Bacteria in How and Low Contact Surfaces in Hospital.9 th Iranian Congress of Microbiology,Iran, kerman.4-6 March.2008:208. 38-Jalalpoor Sh, Kasra Kermanshahi R, Nouhi A.S, Zarkesh Esfahani. Survey and Comparative Bacterial Spread Pattern in Staff Hands and High and Low Contact Hospital Surfaces. Third Iranian Congress of Clinical Microbiology;Iran, shiraz.2009:184. 39-Jalalpoor Sh, Kasra Kermanshahi R, Nouhi A.S, Zarkesh Esfahani. Survey Frequence beta Lactamase in Bacterial
٢٢ /مجله میکرب شناسی پزشکی ایران (سال 5 شماره 7 زمستان 1390 ) شیلا جلال پور و همکاران Isolated of Staff Hands.2 nd International Biology Congress.Iran,Tehran. 1386:38. 40-Jalalpoor Sh, Kasra Kermanshahi R, Nouhi A.S, Zarkesh Esfahani. Antibiotic Resistance in B.cereus st. Isolated from Staff Hands and Hospital Surfaces. Third Iranian Congress of Clinical Microbiology.Iran,shiraz.2009:184. 41-Jalalpoor Sh, Kasra Kermanshahi R, Nouhi AS, Zarkesh Esfahani H. The Prevalence of Nano-structure Surface Layer in Bacillus Cereus Strains Isolated from Staff Hands and Hospital Surfaces. Journal of Isfahan Medical School. 2009; 27(100): 632-645. 42-Jalalpoor Sh, Kasra Kermanshahi R, Nouhi AS, Zarkesh Isfahani H. The role of nanostructured surface layer and production of β lactamase in penicillin resistant Bacillus cereus strains. I S M J.2010. 4(1): 18-26. 43-Jalalpoor Sh, Kasra Kermanshahi R, Nouhi A.S, Zarkesh Esfahani. Survey Prevalence of Multi Drug Resistance Organisms Isolated Bacteria from Clinical and Environmental Samples in Alzahra Hospital. 10 th Iranian Congress of Microbiology.Iran,Ilam.2009:51. 44-Jalalpoor Sh, Kasra Kermanshahi R, Nouhi AS, Zarkesh Esfahani. Comparison of the Frequency β-lactamase Enzyme in Isolated Nosocomial Infectious Bacteria. J R U M S. 1388;8(3):203-214. 45-Widmer A.F.Replace hand washing with use of a waterless alcohol hand rub.clin Infect Dis.2000;31:136-43. 46-World Health Organization. WHO Global Strategy for Containment of Antimicrobial Resistance.2001. WHO/CDS/CSR/DRS/2001.2